اربعین مکمل عاشوراست

خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه_راحله ابراهیمی: پیش از ورود به موضوع  و بیان نقش و تاثیری که عاشورا و اربعین در تمدن اسلامی داشته اند؛ لازم است معنای لغوی و اصطلاحی کلمه «تمدن» را دانست. تمدن در لغت از مدینه می آید به معنای شهرنشینی. علامه دهخدا در فرهنگ لغت اش، تمدن را اینگونه تعریف می کند: تخلق به اخلاق شهر و انتقال از خشونت و جهل به ظرافت و انس و معرفت.

ابن خلدون، تمدن را این چنین تعریف می کند: تمدن حالت اجتماعی انسان است که فرآیند آن از بدویت انتقال می یابد و از بادیه نشینی و اکتفا به نیازهای ضروری به شهرنشینی و شئونات تجملی و غیرضروری می رسند. از این رو تمدن نهایت بادیه نشینی است و در پی آن به وجود می آید.

علامه جعفری درباره تمدن می آورد: تشکیل هماهنگ انسانها در حیات معقول به همراه روابط عادلانه و اشتراک همه ی افراد در  پیش برد اهداف مشترک مادی و معنوی در جهت مثبت.

همچنان که ملاحظه می شود وجه اشتراک تعاریف مذکور که به عنوان نمونه ذکر شده، شهرنشینی و گذر از بدویت و بادیه نشینی به ساکن شدن در شهر است.

نکته ای که در تعاریف مهم است این است که شهر نشینی، خشونت و بدویت و ضرورتهای ابتدایی را در بر ندارد بلکه واجد گونه ای ظرافت و آذین شدن به رفتارهایی دیگر است که اقتضای شهرنشینی  است، اما آیا اسلام این گذر را، یعنی گذر از بادیه نشینی و بیابان گردی را شهرنشینی را در معنای تمدن  مدنظر داشته؟ و یا آیا عاشورا و اربعین تا به امروز پا برجاست که صرفا  به افراد شهرنشینی و همیاری و همکاری را بیاموزد؟

 واقعه عاشورا و مکمل آن، اربعین نقشی بس عظیم و فراگیر را در تحقق معانی جدیدی از تمدن ایفا می‌کنند و خواهان این مهم این است که از فکر مهجور و بدوی انسان که قرابتی بسیار به حیوانیت دارد، به فکر متعالی و آزادمنش انسانی که  وجه الهی دارد، گذر کند. در واقع عاشورا و اربعین گذر از تمدن به فرهنگ است، چرا که فرهنگ بُعد کیفی و معرفتی تمدن است و عاشورا نحوه زندگی کیفیت مدار و آزاد محور را با صلابت و ظرافت تمام به نمایش می گذارد. صحنه ای کمیت بردار نیست که با گذر زمان رنگ و رو باخته به نظر برسد.

از«اگر دین ندارید آزاده باشید، به چیزی ندیدم جز زیبایی» گذر کرده و با گذر خود تمدن و فرهنگی بی سابقه را رقم زده که تاریخ بشر تا امروز به خود ندیده است. به انسان یادآور می شود که وجود تو از نفح روحی است و خود را در بند ماده نساز که در این صورت جهانی در تو هویدا شود نورانی.